Blog nhà Jumy, Cẩm nang cho mẹ
Bí Quyết Lần Đầu Nuôi Con Bằng Sữa Mẹ Đầy Đủ Nhất
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá, mang lại lợi ích tối ưu cho trẻ sơ sinh, đặc biệt trong việc hỗ trợ phát triển hệ miễn dịch và đáp ứng đầy đủ các nhu cầu dinh dưỡng trong 6 tháng đầu đời. Dưới đây là những hướng dẫn cơ bản về việc nuôi con bằng sữa mẹ, bao gồm cách điều chỉnh tư thế bú, kỹ thuật ngậm đúng khớp vú, tần suất và thời gian cho bé bú, cùng với các khuyến nghị về việc bổ sung vitamin cần thiết.
Khi nào nên bắt đầu cho bé bú mẹ?
Việc cho trẻ bú mẹ nên được bắt đầu ngay trong những giờ đầu tiên sau sinh. Đây là lúc lý tưởng để bé nằm da kề da trên ngực mẹ, giúp kích thích phản xạ bú tự nhiên. Nhiều trẻ sơ sinh trong khoảng thời gian này rất tỉnh táo và có xu hướng tìm kiếm bầu sữa mẹ. Tuy nhiên, nếu bé chưa bú ngay được thì mẹ cũng không cần quá lo lắng.
Trong một số trường hợp, mẹ và bé có thể phải tách nhau vài giờ hoặc vài ngày sau sinh. Dù vậy, mẹ vẫn nên bắt đầu hút sữa càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 6 giờ đầu. Sữa hút ra có thể được bảo quản để dùng cho bé sau này.
Những ngày đầu sau sinh, mẹ sẽ tiết ra sữa non – một loại sữa đặc có màu vàng nhạt, rất giàu dinh dưỡng và phù hợp với nhu cầu của bé trong giai đoạn đầu đời. Nhiều mẹ lo lắng rằng lượng sữa non ít sẽ không đủ cho bé, nhưng thực tế, trẻ sơ sinh đã có nguồn dự trữ chất lỏng và năng lượng đủ để sử dụng đến khi lượng sữa mẹ tăng lên.
Thông thường, sau vài ngày nuôi con bằng sữa mẹ, lượng sữa sẽ bắt đầu tăng đáng kể, thường trong khoảng 2-3 ngày sau sinh. Trong thời gian này, bé có thể giảm cân nhẹ – điều này hoàn toàn bình thường. Bé sẽ dần lấy lại cân nặng và phát triển tốt hơn trong vòng 2 tuần đầu sau sinh.
Tư thế cho bé bú mẹ hiệu quả và thoải mái
Khi cho con bú, điều quan trọng nhất là cả mẹ và bé đều cảm thấy thoải mái, đồng thời đảm bảo trẻ ngậm bắt vú đúng cách để bú và nuốt dễ dàng. Dù chọn tư thế nào, mẹ cần lưu ý bé không bị quay đầu khi bú và mũi của trẻ phải thẳng hàng với núm vú. Dưới đây là một số tư thế phổ biến, giúp việc nuôi con bằng sữa mẹ trở nên dễ dàng hơn:
Tư thế bế thuận tay
Tư thế này phù hợp khi mẹ ngồi trên ghế. Nếu bú bên ngực trái, mẹ dùng tay trái nâng đầu và thân bé, đồng thời tay này cũng có thể đỡ mông hoặc đùi trẻ. Bàn tay phải của mẹ hỗ trợ và hướng vú về phía miệng bé. Bụng bé phải áp sát vào người mẹ, đầu và thân nằm thẳng hàng. Mẹ có thể dùng gối để giảm mỏi tay, đồng thời giữ bàn tay cách xa núm vú để không làm bé khó ngậm.
Tư thế bế ngược tay
Tương tự bế thuận tay, nhưng ở tư thế này, mẹ sử dụng tay đối diện để đỡ đầu và thân bé. Ví dụ, khi cho bé bú ngực trái, mẹ dùng tay phải nâng đầu và thân trẻ, trong khi tay trái hỗ trợ bầu ngực. Tư thế này đặc biệt hữu ích cho những bé gặp khó khăn trong việc ngậm vú.
Tư thế bế ngang nách (hỗ trợ bằng gối)
Tư thế này rất phù hợp cho mẹ sinh mổ, ngực lớn, hoặc nuôi trẻ sinh non. Mẹ ngồi và đặt gối bên dưới để đỡ cơ thể bé, giúp đầu bé ngang tầm ngực mẹ. Ví dụ, khi bú bên trái, bé nằm dọc theo cánh tay trái của mẹ, trong khi bàn tay trái giữ phần đầu bé. Bàn tay phải hỗ trợ bầu ngực và hướng vú đến miệng bé.
Tư thế nằm nghiêng
Mẹ và bé cùng nằm nghiêng song song trên giường. Ví dụ, nếu bú bên trái, mẹ nằm nghiêng trái, đầu bé đối diện với bầu ngực. Tư thế này phù hợp để mẹ nghỉ ngơi trong khi cho bé bú, nhưng cần tránh bề mặt mềm hoặc giường nước để đảm bảo an toàn cho bé. Một tay mẹ có thể đỡ đầu hoặc lưng bé để hỗ trợ tốt hơn.
Tư thế nằm ngửa
Ở tư thế này, mẹ nằm ngả người về phía sau, trong khi bé nằm sấp lên người mẹ, giữa hai bầu ngực. Nhờ phản xạ tự nhiên, trẻ sẽ dễ dàng tìm và ngậm vú. Tư thế này không chỉ tạo sự thoải mái mà còn giúp giảm mệt mỏi cho mẹ, đặc biệt trong những ngày đầu sau sinh.
Một số lưu ý quan trọng về tư thế bú cho trẻ
- Sử dụng gối hỗ trợ khi cần để giảm mỏi tay, cổ và vai.
- Sau khi bú, đặt bé vào nôi riêng để đảm bảo giấc ngủ an toàn, tránh nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).
- Đảm bảo môi trường sạch sẽ và mẹ ở trạng thái thư giãn để cả mẹ và bé đều cảm thấy dễ chịu trong suốt quá trình cho bú.
Với những tư thế trên, mẹ có thể linh hoạt lựa chọn cách phù hợp nhất, giúp bé bú thoải mái và tăng hiệu quả nuôi con bằng sữa mẹ.
Cách trẻ sơ sinh ngậm núm vú đúng cách
Để bé bú mẹ hiệu quả, miệng của trẻ cần ngậm kín quanh núm vú và phần lớn quầng vú. Việc ngậm đúng không chỉ giúp bé nhận đủ lượng sữa mà còn bảo vệ mẹ khỏi đau rát hoặc tổn thương đầu vú.
Cách ngậm núm vú đúng cách
- Miệng bé phải mở rộng, tạo góc ít nhất 120°.
- Môi dưới phải lật ra ngoài.
- Cằm bé chạm vào ngực mẹ và mũi gần sát với vú.
- Má bé đầy đặn, không bị hóp vào.
- Lưỡi bé vươn qua môi dưới và giữ dưới quầng vú trong khi bú (nếu môi dưới được kéo nhẹ, có thể nhìn thấy lưỡi).
Khi bé ngậm đúng cách, mẹ có thể cảm thấy hơi khó chịu trong khoảng 30-60 giây đầu tiên, sau đó cảm giác này sẽ giảm dần. Nếu cơn đau kéo dài hoặc trở nên dữ dội, có thể bé đang ngậm sai. Để giảm đau, mẹ nên nhẹ nhàng đưa một ngón tay sạch vào miệng bé để ngắt khớp ngậm và giúp bé điều chỉnh lại tư thế ngậm.
Dấu hiệu bé ngậm sai núm vú
- Môi trên và dưới của bé chạm nhau tại khóe miệng.
- Hai má hóp vào khi bú.
- Có âm thanh bất thường như tiếng “nhấp nhấp” khi bé bú.
- Không nhìn thấy lưỡi của bé bên dưới núm vú (khi kiểm tra bằng cách kéo môi dưới).
- Núm vú của mẹ bị nhăn hoặc biến dạng sau khi bú.
Quan sát quá trình bú và nuốt
Ngoài việc ngậm đúng, bé cần có khả năng bú và nuốt đúng để đảm bảo nhận đủ sữa. Bạn có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:
- Nghe rõ âm thanh nuốt của bé.
- Hàm của bé di chuyển nhanh khi bắt đầu bú, sau đó chậm lại với nhịp nuốt đều đặn (thường 1-3 lần nuốt sau mỗi chuyển động hàm).
Nếu mẹ chú ý đến các chi tiết này, quá trình cho bé bú sẽ trở nên hiệu quả hơn, đồng thời hạn chế những khó chịu và tổn thương cho mẹ.
Tần suất và thời gian cho bé bú
Việc cho bé bú nên bắt đầu ngay khi trẻ có dấu hiệu đói, thay vì chờ đến khi bé khóc. Các dấu hiệu sớm của cơn đói bao gồm trẻ tỉnh dậy, quay đầu tìm bầu sữa mẹ, hoặc mút tay, môi, và lưỡi. Bé thường không khóc trừ khi cảm giác đói đã trở nên cấp thiết, vì vậy mẹ hãy quan sát kỹ để nhận biết những tín hiệu này.
Trong 1-2 tuần đầu sau sinh, trẻ sơ sinh thường bú từ 8 đến 12 lần mỗi ngày. Một số bé có thể bú rất thường xuyên, cứ 30-60 phút một lần, trong khi những bé khác cần được mẹ đánh thức để bú. Mẹ có thể nhẹ nhàng chạm vào bàn chân bé hoặc thay tã để khuyến khích bé tỉnh dậy. Trong tuần đầu, các bác sĩ thường khuyến nghị mẹ không để trẻ ngủ quá 4 giờ mà không cho bú. Một số bé sẽ bú nhiều hơn trong một khoảng thời gian ngắn và sau đó ngủ dài hơn.
Thời gian mỗi lần bú sẽ khác nhau tùy theo nhu cầu của từng bé, đặc biệt trong những tuần đầu sau sinh. Một số bé chỉ cần bú 5 phút mỗi lần, trong khi những bé khác có thể bú từ 20 phút trở lên. Các chuyên gia khuyên rằng mẹ nên để bé bú theo nhu cầu của bé, không cần cố gắng giới hạn thời gian.
Không nhất thiết phải đổi bên ngực trong cùng một lần bú. Khi bé bú cạn một bên, sữa bé nhận được sẽ giàu chất béo hơn, giúp bé cảm thấy no lâu. Sau khi bé bú xong một bên, mẹ có thể chuyển sang bên còn lại nếu bé vẫn có nhu cầu.
Khi bé đã bú đủ, thường sẽ tự nhả núm vú, cơ mặt và bàn tay bé trở nên thư giãn. Trẻ sơ sinh dưới 2-3 tháng tuổi có thể ngủ thiếp đi trong khi bú, đôi khi trước khi bú no. Trong trường hợp này, mẹ nên nhẹ nhàng đánh thức bé để bé bú tiếp cho đến khi no.
Mỗi em bé có nhịp điệu và nhu cầu khác nhau. Có những thời điểm bé sẽ bú thường xuyên hơn, đặc biệt khi bé cảm thấy thèm bú. Cha mẹ nên linh hoạt và đáp ứng nhu cầu của trẻ để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng và luôn thoải mái.
Bé bú bao nhiêu là đủ
Nhiều cha mẹ thường lo lắng không biết liệu con mình có bú đủ sữa mẹ hay không, do không thể đo lường chính xác lượng sữa bé đã bú. Dưới đây là một số cách để theo dõi và đánh giá:
Quan sát tã của bé
Trong 1-2 tuần đầu sau sinh, cha mẹ nên chú ý đến số lượng tã bé làm ướt và bẩn mỗi ngày. Thông thường, từ ngày thứ 4 hoặc 5 sau sinh, trẻ cần làm ướt ít nhất 6 tã mỗi ngày. Nước tiểu của trẻ nên có màu trong hoặc vàng nhạt. Nếu tã ít hơn 6 chiếc hoặc nước tiểu có màu vàng sẫm hay cam, đây có thể là dấu hiệu bé không bú đủ và cần được kiểm tra bởi bác sĩ.
Phân của bé cũng là một chỉ số quan trọng. Trong những ngày đầu, bé thường đi phân su – loại phân màu sẫm và dính. Đến ngày thứ 4 hoặc 5, phân chuyển sang màu vàng mù tạt hoặc nâu nhạt, có kết cấu lợn cợn giống sữa đông. Trẻ sơ sinh thường đi ngoài khoảng 4 lần mỗi ngày vào thời điểm này.
Theo dõi cân nặng
Giảm cân nhẹ sau sinh là điều bình thường đối với trẻ sơ sinh, với mức giảm trung bình khoảng 113-140 gram (4-5 ounce) trong vài ngày đầu. Tuy nhiên, sau ngày thứ 5, trẻ nên ngừng giảm cân và thường lấy lại cân nặng lúc sinh trong vòng 2 tuần đầu.
Nếu trẻ giảm cân quá nhiều so với mức trên, bé có nguy cơ bị mất nước hoặc mắc các vấn đề khác như vàng da. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân và có thể đề xuất bổ sung sữa mẹ hoặc sữa công thức để cải thiện tình trạng.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến nghị trẻ sơ sinh bú mẹ nên được cân và kiểm tra sức khỏe từ 3-5 ngày sau sinh, và một lần nữa khi bé được 2-3 tuần tuổi. Những lần kiểm tra này giúp bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe, bao gồm nguy cơ mất nước, vàng da, hoặc sụt cân, đồng thời giải đáp các thắc mắc của cha mẹ, chẳng hạn như thời điểm thích hợp để cai sữa.
Duy trì sản xuất sữa mẹ
Nguồn sữa mẹ được duy trì nhờ vào việc bé bú thường xuyên. Khi bé bú, hai hormone prolactin và oxytocin sẽ được kích thích để sản xuất thêm sữa. Nếu sữa không được hút ra thường xuyên, lượng sữa sẽ giảm dần và mẹ có thể cảm thấy căng tức, khó chịu. Vì vậy, mẹ nên đảm bảo cho bé bú thường xuyên, nhất là khi bé có dấu hiệu đói.
Các chuyên gia khuyến khích mẹ nên cho bé bú cạn một bên ngực trước khi chuyển sang bên kia. Điều này không chỉ giúp bé nhận đủ sữa mà còn đảm bảo vú mẹ được thông thoáng, hỗ trợ việc sản xuất sữa tiếp theo.
Sữa mẹ có đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ?
Một số phụ nữ không chọn nuôi con bằng sữa mẹ vì nhiều lý do, chẳng hạn như cảm giác e ngại, thiếu thông tin về lợi ích của sữa mẹ, hay suy nghĩ sai lầm rằng sữa công thức có thể thay thế hoàn toàn sữa mẹ. Ngoài ra, có những lầm tưởng rằng sử dụng sữa công thức dễ dàng và tiện lợi hơn so với việc cho con bú mẹ.
Tuy nhiên, thực tế là việc nuôi con bằng sữa mẹ có thể tiết kiệm thời gian hơn. Mẹ không cần phải chuẩn bị sữa công thức, rửa và khử trùng bình sữa. Với trẻ đủ tháng, tăng cân đều đặn và đi vệ sinh bình thường, sữa mẹ đã cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà không cần bổ sung sữa công thức hay nước lọc. Thậm chí, trong thời tiết nóng, trẻ dưới 6 tháng tuổi bú mẹ hoàn toàn không cần bổ sung nước lọc hoặc nước trái cây. Việc sử dụng sữa công thức thay thế có thể làm giảm nguồn sữa mẹ, đặc biệt khi dùng thay cho các cữ bú đêm.
Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ bú mẹ
Một số trẻ bú mẹ hoàn toàn có thể cần bổ sung thêm các dưỡng chất để đảm bảo phát triển toàn diện:
- Vitamin D
Trẻ sơ sinh bú mẹ nên được bổ sung 400 IU (10 mcg) vitamin D mỗi ngày từ những ngày đầu sau sinh, do sữa mẹ thường không đủ vitamin D. Vitamin D hỗ trợ cơ thể hấp thụ canxi và phốt pho, cần thiết cho xương chắc khỏe. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến bệnh còi xương, khiến xương yếu và dễ gãy. Vì ánh nắng mặt trời không phải lúc nào cũng an toàn, việc bổ sung vitamin D là rất cần thiết. - Vitamin B12
Với các mẹ ăn chay không bổ sung vitamin B12, trẻ sơ sinh nên được cung cấp vitamin tổng hợp có chứa vitamin B12. Dưỡng chất này rất quan trọng cho sự phát triển của tế bào máu và hệ thần kinh. Thiếu hụt B12 có thể dẫn đến thiếu máu, chậm phát triển và các vấn đề khác. - Sắt
Sữa mẹ cung cấp lượng sắt dễ hấp thụ, đủ cho trẻ sơ sinh khỏe mạnh trong 6 tháng đầu. Tuy nhiên, trẻ sinh non hoặc nhẹ cân bú mẹ hoàn toàn có thể cần bổ sung sắt. Đây là chất thiết yếu để sản sinh và duy trì tế bào hồng cầu. Thiếu sắt có thể dẫn đến thiếu máu, suy giảm miễn dịch và chậm phát triển.
Lời kết
Để bảo vệ và đảm bảo sức khỏe cho trẻ, mẹ nên cố gắng duy trì việc cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu nếu có thể, đồng thời thực hiện đúng lịch tiêm chủng. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường như biếng ăn, mệt mỏi, hoặc quấy khóc kéo dài, cha mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn kịp thời.
Công ty TNHH JUMYS VIỆT NAM
Showroom: 59/13 Trần Phú, Phường 4, Quận 5, TP. Hồ Chí Minh
Văn phòng: Tòa nhà P&T Building, 27-29 Phó Đức Chính, P. Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP. Hồ Chí Minh
Hotline: 093.843.6668
Email: info.jumys@gmail.com
Fanpage: facebook.com/jumysbabycarrier
Shopee: shopee.vn/jumys_vietnam_chinhhang
TikTok: tiktok.com/@diuvaiembe.jumys
